Nhớ Giọng Ca Út Hiền

Vưu Văn Tâm

Yêu thích ca hát từ nhỏ và thường xuyên góp mặt trong những chương trình văn nghệ ở nhà trường, cậu bé Lê Minh Khánh đã bộc lộ năng khiếu từ rất sớm. Được sự đồng ý của gia đình, Khánh tham gia lớp học cổ nhạc của thầy Út Trong, một danh cầm có tiếng của đại ban Thanh Minh Thanh Nga. Vì tánh tình rất hiền lành và nói năng nhỏ nhẹ nên thầy Út đặt cho Khánh nghệ danh Út Hiền với kỳ vọng sau này cậu trò nhỏ của mình sẽ được nổi tiếng như nghệ sĩ Út Trà Ôn.

Trải qua nhiều gánh hát lớn nhỏ, từ trung ban đến đại ban, Út Hiền đã chiếm được nhiều cảm tình của khán giả ái mộ nhờ giọng ca ấm áp, truyền cảm và gương mặt sáng ánh đèn sân khấu. Giọng ca êm dịu như nhung tơ này được hãng dĩa Hoành Sơn của ông Ba Bản chú ý và mời thâu thanh nhiều bài vọng cổ, tuồng tích nên Út Hiền được nổi danh ít nhiều trong làng dĩa nhựa nhưng lối diễn xuất trên sân khấu còn non nớt, chưa có nhiều kinh nghiệm. Ngoài ra, Út Hiền thường theo các gánh hát lưu diễn miền xa nên không được báo chí để ý và “lancé” nên tuổi tên khó sánh được với những ngôi sao đương thời và thường trực có mặt ở các gánh hát đô thành như Hùng Cường, Thành Được, Thanh Hải, v.v..

Nhắc đến nghệ sĩ Út Hiền, soạn giả lão thành Nguyễn Phương có đôi lời nhận xét như sau “giọng ca Út Hiền nghe rất muồi, êm dịu và sâu lắng. Những chử ‘hò’ vô vọng cổ, Út Hiền ca êm như tiếng ca vuốt nhuyễn cho thật nhỏ dần rồi mất hút trong không gian. Các chữ ca cuối câu vọng cổ với hơi ngân dài mênh mang. Mỗi bài ca đều được nghiên cứu kỹ lưỡng nên nét diễn trong ca đạt nội dung, gợi nhiều cảm xúc cho người nghe” ..

Mãi đến giữa thập niên 60 khi soạn giả Thu An lập gánh “Thi Ca Vũ Nhạc Kịch Hương Mùa Thu” và mời Út Hiền làm kép chánh thì tên tuổi anh mới thật sự nổi bật và lan xa từ thành đô cho đến những nơi tỉnh lẻ xa xôi trên khắp bốn vùng chiến thuật. Dưới bảng hiệu Hương Mùa Thu, hai nghệ sĩ Út Hiền và Ngọc Hương rất đẹp đôi, “xứng đào, xứng kép” và lung linh, rực rỡ dưới ánh đèn sân khấu. Về ca ngâm, cả hai đã tạo nên một sự hòa hợp lạ lùng, kỳ diệu. Giọng kim cao vút của chị Ngọc Hương sang cả, giọng thổ của anh Út Hiền êm dịu và trầm ấm cùng dàn đào kép giỏi nghề đã tạo nên tuổi tên bảng hiệu đại ban Hương Mùa Thu trong một khoảng thời gian dài đáng kể.

Có lẽ vì mặc cảm tuổi tác lẫn sắc diện và có thêm chút “máu Hoạn Thư” trong người nên soạn giả Thu An thường trao cho anh những vai tuồng với hoàn cảnh, số phận éo le như làm kẻ chăn hạc, người câu bóng trăng giấu mặt, tướng cướp, thậm chí là tội phạm bị truy nã và mang hình hài dị dạng, khiếm khuyết như mặt nám, lưng gù, cụt tay, chột mắt !

Năm 1981, trong lần trình diễn vở tuồng “Kiều Nguyệt Nga”, anh Út Hiền tái ngộ khán giả Sài-Gòn sau một thời gian dài vắng bóng. Với diện mạo tuấn tú cộng thêm nghệ thuật hóa trang khéo léo nên nhìn anh khi “lên tuồng” đẹp như tranh vẽ. Vai diễn Lục Vân Tiên của anh nghiêm trang, mực thước nhưng hiện rõ nét đằm thắm và chung tình. Giọng ca ngân nga “rung rung” của anh làm người nghe bồi hồi theo từng cung bậc. Chị Phượng Liên diễn vai Kiều Nguyệt Nga đoan trang và thục nữ. Khán phòng như được ấm áp hơn mỗi khi anh và chị cất lên tiếng ca như “chuông vàng ngân trên điện thánh”. Hai vai chánh hợp cùng các vai phụ là đội ngũ nghệ sĩ tài hoa như Út Trà Ôn, Minh Chí, Kim Ngọc, Ánh Hoa, Thanh Phú, v.v.. đã cống hiến cho khán giả hiện diện một đêm hát “mãn nhãn” từ giây phút đầu cho đến khi hai cánh màn nhung từ từ khép lại.

Cái tên Hiền như được gắn liền với cuộc đời của anh, không gây tai tiếng, không mượn “scandal” để nổi danh, không cờ bạc, hút xách, nhưng chỉ mê rượu, thích nhậu và tửu lượng rất đáng nể. Anh qua đời năm 1986 vì chứng bệnh ung thư gan quái ác khi tuổi đời còn khá trẻ, hưởng dương 47 tuổi. Đó cũng là kết quả của một quãng đời trai trẻ, bao lần thâu đêm suốt sáng, say vùi trong men rượu. Anh được an táng tại nghĩa trang nghệ sĩ ở Gò-Vấp.

Nhắc đến Út Hiền, khán giả yêu thích cải lương vẫn luôn nhớ đến một vóc dáng mảnh khảnh, một gương mặt phúc hậu, cùng tánh nết hiền lành với giọng ca trầm buồn, gieo rắc nhiều cảm xúc và ở lại rất lâu trong lòng người mộ điệu.

TV, 13.05.2022