NGÔI NHÀ ÔNG TRƯƠNG VĨNH KÝ

Võ phi Hùng

Gần đây trên Facebook có loan tải hình một ngôi nhà gạch ngói khang trang có lầu, và nói đó là nhà ông Trương Vĩnh Ký do Émille Gsell chụp, nhưng không cho biết là trích từ bộ photo hay sách nào, cũng như năm chụp.  Thường thì các hình từ thời Pháp đều có chú thích, nhưng riêng tấm hình này thì không.  Xem qua, tôi thấy buồn cho ông Trương Vĩnh Ký vì khi sống ông có đâu được sung túc để xây một biệt thự đẹp và to lớn như vậy!

Để cho sáng tỏ, tôi có tìm hiểu thêm và qua quyển “Trương Vĩnh Ký, nhà Văn hoá” cố giáo sư Nguyễn Văn Trung có trưng hình 3 (trang 52) một ngôi nhà ngói đơn sơ và cho biết đó là căn nhà của ông Trương Vĩnh  Ký, hình chụp năm 1887 (Hình 1).   Tuy GS NV Trung không có trích dẩn nguồn của tấm hình này, nhưng tôi có tìm thêm được một bức ảnh khác “Maison de Petrus Ky a Cho Quan” (Hình 2) trong bài “Un Érudit Cochinchinois:  Petrus J. B. Trương Vĩnh Ký (1837-1898)” do ông Jean Bouchot viết, và được đăng trên tờ Extrême Asie, Décembre 1925.  

https://www.retronews.fr/journal/extreme-asie/01-decembre-1925/323/4895054/11

Nếu xem kỷ lại — thì hình 1 từ quyển TVK Nhà Văn Hoá là tấm ảnh phóng đại của hình 2 (La Façade).   Với hai hình và nguồn khác nhau, nhưng tựu trung là một nên có thể tin được đây mới chính là nhà của ông Petrus Ký

Thế thì ngôi nhà này nay nằm đâu?

Ngôi nhà này sau được bà phủ Hà Minh Phải mua và sửa  lại, và làm nơi tiếp tân sau buổi lễ tưởng niệm 100 năm Sinh nhật ông Trương Vĩnh Ký vào ngày 6-12-1937 tại nhà mồ và nhà kỷ niệm cuả ông.  Số nhà là 95 blvd. Galliéni (đại lộ Trần Hưng Đạo), nhưng nay nhà bà phủ Phải cũng không còn nữa.

Hình 1.  Căn nhà của Trương Vĩnh Ký, chụp năm 1887
(Nguồn: Trương Vĩnh Ký – Nhà Văn Hoá, GS Nguyễn văn Trung)

Hình 2.  Maison de Petrus Ký a Chợ Quán
(Nguồn: Extrême Asie, 1 Décembre 1925)

Võ phi Hùng, PK 1967-1974