Vĩnh biệt tiếng hát Kiều Nga

Vưu Văn tâm

Cuối thập niên 50, nhạc kích động Âu Mỹ bắt đầu xâm nhập thị trường âm nhạc miền Nam Việt-Nam và phát triển mạnh mẽ vào giữa thập niên 60, nhất là ở các vũ trường hay những buổi khiêu vũ được tổ chức tại tư gia. Ảnh hưởng tình hình chiến sự từ sau Tết Mậu Thân năm 1968 và “mùa hè đỏ lửa” năm 1972, các club Mỹ lần lượt bị đóng cửa kéo theo sự ngưng hoạt động của các vũ trường khi quân đội Mỹ rút dần khỏi lãnh thổ Việt-Nam. Cùng với sự xuống dốc thê thảm của các loại hình thức giải trí khác, phong trào nhạc trẻ, nhạc kích động bị co cụm lại và phải chuyển đổi sinh hoạt theo một chiều hướng khác. Để âm nhạc được đến với khán giả dễ dàng hơn, những nhạc sĩ có tâm huyết và có “tâm hồn trẻ, yêu đời sống trẻ” như Phạm Duy, Tùng Giang, Vũ Xuân Hùng, Trường Kỳ, Nam Lộc, Ngọc Chánh, Nguyễn Duy Biên, v.v.. đã Việt hóa các nhạc phẩm ngoại quốc và thu thanh những nhạc phẩm song ngữ này vào băng Akai, băng cassette. Sáng kiến độc đáo này đã ít nhiều cải thiện được đời sống ca, nhạc sĩ và phong trào phát hành những cuốn băng “Nhạc trẻ”, “Tình ca nhạc trẻ”, “Nhạc hồng”, v.v.. được giới thưởng ngoạn hết lòng ủng hộ. 

Cuộc vui cũng chóng lụi tàn khi cơn bão tháng tư năm 1975 tràn xuống miền Nam tự do. Cuộc sống khó khăn xô đẩy người dân phiêu linh và xa xứ bằng mọi cách, ra đi chính thức hay vượt biên, vượt biển dù phải hy sinh cả tính mạng. Nơi miền đất mới, khi cuộc sống đã âm thâm bén rễ và cộng đồng người Việt được lớn mạnh theo thời gian thì những sinh hoạt văn nghệ cũng bừng sống lại để an ủi những tâm hồn xa xứ hay ít ra cũng nguôi ngoai được phần nào nỗi nhớ một miền đất đã thật xa. Giữa thập niên 80, phong trào ca nhạc vô cùng nhộn nhịp được hồi sinh với những giọng ca của Sài-Gòn ngày trước cũng như sự đóng góp của nhiều tiếng hát mới. Bên cạnh những sáng tác mới mẻ gợi nhớ về một quê hương đã nghìn trùng xa cách, những bài hát cũ, những bản “nhạc trẻ” song ngữ một thời làm mưa, làm gió ở Sài-Gòn cũng được nâng niu và giới thiệu trở lại. Những tiếng hát mới nhưng nhiều triễn vọng được các hãng băng dĩa khai thác triệt để như Ngọc Lan, Như Mai, Vũ Khanh, Hải Lý, Kiều Nga, Tuấn Anh, v.v.. Nếu Ngọc Lan từng chinh phục khán giả với giọng hát mềm mại và nét đằm thắm, dịu dàng mỗi khi cất tiếng ca hay xuất hiện dưới ánh đèn sân khấu thì Kiều Nga cũng được yêu chuộng với tiếng hát trong trẻo, hồn nhiên và truyền cảm trong từng cung bậc.

Say mê âm nhạc từ thuở còn ngồi trên ghế nhà trường, Kiều Nga yêu thích dòng nhạc Pháp êm dịu, trữ tình và cộng tác với vài ban nhạc từ những ngày tuổi đời còn rất trẻ ở Sài-Gòn. Là ca sĩ mới bước vào nghề và hát nhạc Pháp giữa khi phong trào nhạc Mỹ bùng lên mạnh mẽ nên Kiều Nga không gặt hái được nhiều thành công như mong đợi dù ai ai cũng biết Kiều Nga là em gái của ca sĩ tên tuổi Elvis Phương. Ra đến hải ngoại đúng vào lúc nền âm nhạc Việt-Nam được trở mình sau một thời gian dài hội nhập của người Việt tị nạn, tiếng hát Kiều Nga như cá gặp nước và tha hồ vùng vẫy giữa một đại dương bao la. Những bài ca song ngữ, những tình khúc Việt-Nam hay những liên khúc tình ca đã làm nên tên tuổi và trở thành sợi dây vô hình đưa tiếng hát Kiều Nga đến từng trái tim của người yêu nhạc. Những chuyến đi show xuyên bang Hoa-Kỳ hay trên những chuyến bay lưu diễn ở châu Úc, châu Âu đã khẳng định chỗ đứng của người ca sĩ khả ái trên vòm trời âm nhạc.

Hơn 40 năm góp tiếng giữa khung trời âm nhạc, cuộc sống dẫu mang nhiều buồn, vui hay lắm nỗi thăng trầm nhưng tiếng hát đó vẫn chung thủy và khán giả gần xa, ai nấy vẫn yêu mến hoài tiếng hát của một loài chim quý. Một ngày không vui, tin tức ca sĩ Kiều Nga bị đột quỵ rồi chìm sâu vào hôn mê được lan truyền trên mạng Internet gây bao nỗi bàng hoàng, tiếc nuối. Khán giả của Kiều Nga mong đợi một phép lạ từ ơn trên ban xuống nhưng rồi cũng buông xuôi khi hơi thở yếu ớt đó cũng ngừng lại và chấm dứt. Tiếng hát ấm áp đó đã thôi không còn vang trên sân khấu rực rỡ ánh đèn màu giữa những tràn pháo tay giòn giã hay từ một phòng thu thanh ấm cúng, tiếng hát đó cũng không còn bay bổng trên hàng phố bâng khuâng mà chọn làm bạn với mây trắng, trời xanh hay ở nơi non bồng, nước nhược. Vĩnh biệt tiếng hát Kiều Nga một thời đã làm đẹp cho cuộc đời này và an ủi những tâm hồn xa nhà giữa mùa xuân hoang mang hay mùa đông nơi xứ người lạnh giá.

“Tu es le soleil

L’astre de mes nuits

La providence

Qui fait partie de ma vie

Tu es le soleil, ma raison d’être” (*)

Tạm dịch:

“Em là mặt trời

Ngôi sao đêm của anh như thiên ý

Là một phần cuộc đời anh

Em là mặt trời khiến cho anh tồn tại”

TV, 17.07.2025

(*) “Tu es le soleil”, Sheila 1974. Nhạc phẩm song ngữ Pháp-Việt là một trong những nhạc phẩm đã làm nên tên tuổi ca sĩ Kiều Nga