THẦY BÙI PHONG QUANG

Trần Hữu Hiệp

(Trích: Thầy Cô)

Thầy Bùi Phong Quang dạy vật lý năm chúng tôi học lớp 8/1. Lần đầu tiên vào lớp, thầy nói:

Tôi sẽ giảng bài, các em nhớ ghi chú và về nhà tự soạn bài lấy. Nếu có gì thắc mắc, các em cứ hỏi. Tôi không phải là Isac Newton hay Albbert Einstein để có thể trả lời hết mọi sự việc. câu nào khó quá tôi sẽ nghiên cứu thêm và hẹn các em đến tiết sau sẽ trả lời.

Lúc ấy tôi tự hỏi vì sao thầy lại nói vậy.  Phải chăng thầy thiếu tự tin. Sau này tôi mới hiểu đàng sau sự khiêm tốn ấy là một kiến thức rất bao la của thầy. Trong những giờ học của thầy, chúng tôi đã hỏi nhiều câu mà chưa bao giờ thấy thầy bí cả.

Thầy có dáng thư sinh, mang cặp mắt kính. Nhìn thầy lần đầu tôi nhớ đến ông Lê Văn Khoa phụ trách một chương trình thiếu nhi trên TV hồi trước 1975. Năm ấy thầy dạy chúng tôi môn nhiệt học. Nhiệt năng biến thành động năng, hoá năng, cơ năng và ngược lại…Tôi nhớ có lần Đỗ Đình Tuấn xung phong lên làm thí nghiệm nhiệt năng thành cơ năng. Tuấn đem một cái vỏ đựng viết làm bằng thuỷ tinh để thế cho cái ống nghiệm. Tuấn đổ nước vào trong, lấy cái nắp nhựa đậy lại rồi cho ống nghiệm lên ngọn lửa đèn cồn. lát sau nước sôi, hơi nước đẩy cái nắp nhựa văng ra ngoài. Tôi tự hỏi lỡ cái nắp đậy chặt quá không văng nắp mà bể ống thuỷ tinh thì sao? Tôi muốn tìm mấy cái ống nghiệm để thí nghiệm cho đàng hoàng. Tuấn chỉ cho tôi kiếm thằng Nguyễn Anh Kiệt lớp 8/2 nhà ở đường Đặng Thị Nhu (ngay chợ sách cũ) để tìm ống nghiệm. Không riêng gì ống nghiệm, mấy thứ hàng độc như acid, bazơ …nó cũng có. Nguyễn Anh Kiệt chính là KL, sau này học chung lớp C2 với tôi.

Có một lần không biết đứa nào chơi ác trét mắt mèo lên bàn của thầy ngồi. Hình như đã quá kinh nghiệm với mấy trò này, thầy tỏ thái độ giận dữ. Thầy đốt giấy hơ hơi nóng trên bàn ghế để vô hiệu hoá mắt mèo. Cuối cùng khi chuyển tiết, thầy còn cẩn thận nhắc cô giáo là lớp này mới có trò khỉ để cô cẩn thận đề phòng.

Ngày ấy chúng tôi rất say mê với môn vật lý. Theo sự giới thiệu của thầy, chúng tôi tìm mua cuốn Chinh Phục Những Khoảng Cách, Vật Lý Vui…để tham khảo thêm. Một thế giới vừa quen vừa lạ mở ra trước mấy cái đầu tò mò của chúng tôi. Sau này chúng tôi học đến công, công suất, hiệu suất, định luật bảo toàn năng lượng…Thầy hay cho kiểm tra đột xuất. Mỗi lần làm xong đến giờ về, tôi và Ngô Bá Định, Đỗ Đình Tuấn … hay tranh cãi với nhau về cách giải và đáp số trên suốt chặng đường về.

Năm học 10C2 chúng tôi lại được học thầy môn vật lý cơ học. Một lần trong giờ giải bài tập, Tạ Quang Thanh tự Râu Đen cãi nhau với thầy về cách giải. Thầy cần cây compa để quay trên bảng mà không có. Thầy rút luôn sợi dây giày của mình để thế compa. Cả lớp nhìn lên bảng ngơ ngác, lè lưỡi vì cái tài xoay trở của thầy.

Khi học đến tốc độ để một vật có thể biến thành vệ tinh của trái đất. Tôi sực nhớ đến mấy lần thao thức ngắm sao trời, có một số vật thể di chuyển thấy được. Không biết đó có phải là vệ tinh không. Tôi giơ tay hỏi thầy. Thấy tôi tập vở lôm côm, nhếch nhác, bày đặt hỏi lôi thôi, thầy trả lời gọn lỏn:

Ngồi xuống, tôi không có ngắm bầu trời sao vào ban đêm nên không biết.

Thầy giảng bài rất hay, giải bài tập rất rõ ràng. Đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ như in mấy công thức cơ học hồi xưa được thầy dạy (để dạy lại cho con tôi). Được biết thầy là cha của bạn Bùi Phong Độ học lớp C1 kế bên. Hết năm 11, tôi nghe tin hai cha con đã đi vượt biên. Tôi không biết kết quả chuyến đi ấy như thế nào. Chỉ mong sao hai cha con thầy Quang đến bờ cặp bến an toàn. Có anh em nào liên lạc được với Bùi Phong Độ và thầy Bùi Phong Quang thì hê lên cho anh em biết để mà mừng. Nếu rủ được thằng Độ vô sân PKHLP thì càng tốt.