Chè Huỳnh Thị Ngà, Tân Định

Kỷ Niệm Thuở Học Trò

Trần Đình Phước

Đường Trần Quang Khải, khu Tân Định chỉ là một con đường nhỏ độ vài trăm thước. Giới hạn đầu đường là Hai Bà Trưng và cuối đường là Đinh Tiên Hoàng. Trên đoạn đường này có rất nhiều cửa hàng, cửa tiệm bán các món ăn, thức uống nổi tiếng và hấp dẫn. Tuy nhiên khi nói về món chè, thì bất cứ học sinh nào ở Sài Gòn cũng đều công nhận và tấm tắc khen ngợi chè Huỳnh Thị Ngà là không thể chê vào đâu và cũng không nơi nào có thể sánh được! Ăn một lần là nhớ suốt đời. Ăn rồi cứ muốn ăn hoài. Nếu ai chưa ăn là coi như thiếu sót lớn trong đời học sinh dài lưng tốn vải, ăn no lại nằm.

Tại sao lại có tên là chè Huỳnh Thị Ngà? Có lẽ không ai có thể trả lời được! Theo tôi, vì xe chè nằm trên đường Trần Nhật Duật, có trường trung học tư thục do bà Huỳnh Thị Ngà làm Hiệu Trưởng, nên bà con tự đặt tên là chè Huỳnh Thị Ngà cho tiện bề sổ sách.

Xe chè nằm ở góc đường Trần Quang Khải và Trần Nhật Duật. Đối diện phía bên kia đường là đường Bà Lê Chân có tiệm bán dụng cụ học sinh Kim Thạch, có bà Sáu già bán trà Huế và hai bàn đá banh, có nhà in Bùi Văn Tạ và Bảo Sanh Viện Hà Đông Hà. Cuối đường là ngã ba Hai bà Trưng và Bà Lê Chân, phía sau là bên hông Y Viện Tân Định.  Ngoài ra, có quán cơm tấm Ngọc Long của vợ chồng con trai Nghệ Sĩ Lão Thành Cải Lương Bảy Nhiêu, nổi tiếng với món cơm tấm chả, bì, sườn nướng, hột gà ốp la và cà phê pha bằng vợt.

Lúc đầu, xe chè nằm phía bên trường Huỳnh Thị Ngà, cạnh bên có xe bán và đổ xí ngầu ăn bò viên của một người Việt gốc Hoa. Học sinh đổ với ông thường thua. Trong trường hợp thắng, ông chủ Tàu thường chung cho những viên bò viên nhỏ và chất lượng kém hơn là những bò viên mua ăn bình thường. 

Về sau, xe chè dời sang phía đối diện, nhưng cũng nằm trên đường Trần Nhật Duật. Nhìn sang là đình Phú Hoà. Nơi đây các đoàn hát bộ thường đến tập dợt và trình diễn vào những ngày có lễ lớn như Vu lan và Tết Nguyên Đán. Kế xe chè là cà phê bình dân của chị Tư, xe nước mía của chị Hai  số 186 Bis Trần Quang Khải gần đó. Hai quán này và xe chè là nơi nam sinh các lớp Đệ Nhị Cấp Trường Huỳnh Thị Ngà thường tụ tập la ó, quậy phá,chọc ghẹo các nữ sinh của bất cứ trường nào đi ngang qua.

Sau đó tất cả các em trai chỉ thua quỷ và ma đều âm thầm, lặng lẽ vào chiều Thứ Bảy. khi những chàng Alpha Thủ Đức, còn gọi là các con Kiến Vàng được về phép cuối tuần xuất hiện. Các chàng đến đón các em Đệ Nhất, Đệ Nhị, Đệ Tam và cả các em Đệ Tứ để đi dạo phố, xi nê hay ăn kem. Mỗi khi như thế, các đàn anh nhìn đám con trai nhóc tì đang tụ tập, hình như thầm nhắn nhủ: “Các em muốn được như các “Qua” bây giờ, thì hãy lo học kiếm cái Tú Tài 1, để đi sĩ quan, mà được đeo cái quai chảo. Còn lơ tơ mơ ham cua đào, cua ghệ không chịu học là mang cánh gà chiên bơ, hay đơ dèm cùi bắp suốt đời đó nghen!!!”

Bà chủ xe chè cùng gia đình từ miền Bắc di cư vô Nam năm 1954. Trên đầu bà lúc nào cũng quấn khăn bằng nhung đen. Cách bày trí xe chè rất giản dị gồm: các hũ keo lớn đựng đậu xanh, đậu đen, bánh lọt, nước dừa, chanh muối và nước đường.  Ngoài ra, cũng bán thêm một ít sương sa và sương sáo. Cách làm đậu xanh và đậu đen của bà phải nói là một nghệ thuật tuyệt chiêu. Không ai tài nào có thể bắt chước vào đâu được. Đặc biệt, món bánh lọt nước dừa thì tuyệt cú mèo và cách thắng đường ai cũng đưa hai tay lên đầu bái phục, “thật ngọt ngào và thơm phưng phức như đường mía lau!”

Mỗi khi tan lớp, học sinh các nơi thường nườm nượp kéo đến đây như đi xem hội chợ. Xe đạp, Vélo Solex, Mobylette… đậu choán cả đường đi. Nào là học sinh của các trường: Bác Ái, Bán Công Hoài An, Bồ Đề, Cao Thắng, Chu Văn An, Cửu Long, Đạt Đức, Gia Long, Hàn Thuyên, Hồ Ngọc Cẩn, Kiến Thiết, Jean-Jacques Rousseau, La San Đức Minh, Les lauriers, Lê Văn Duyệt, Lê Bảo Tịnh, Marie Curie, Nguyễn Ngọc Linh, Nguyễn Thượng Hiền, Nguyễn Trãi, Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Duy Khang, Pasteur, Pétrus Ký, Quốc Anh, Regina Pacis, Saint Exupéry, Saint Thomas, Sương Nguyệt Anh, Taberd, Thời Đại,Thượng Hiền, Trần Lục, Trung Thu, Trưng Vương, Văn Hiến, Văn Lang, Văn Hoá Quân Đội, Văn Học, Võ Trường Toản, Vương Gia Cần… và có cả Mạc Đỉnh Chi ở mãi tận Phú Lâm nữa!

Trong lúc đứng chờ chè. Liếc qua liếc lại, ngó tới ngó lui, nhìn xuôi nhìn ngược. Thế rồi kênh nhau, hoặc đôi khi muốn lấy le với các em nữ sinh, để chứng tỏ là ta đây, nên đưa đến đánh lộn. Nhưng thời đó chỉ dùng tay, dùng chân mà thôi. Tuyệt đối! không bao giờ dùng đến dao búa, hay bất cứ hung khí nào khác. Thường là “bạt co” tay đôi. Võ đài dã chiến được thiết lập ngay lập tức. Một khoảnh đất rộng. Dùng các cặp táp phân chia lằn ranh giới mỗi bên. Hai võ sĩ đứng hai bên, lè lưỡi, cung hai đấm tay, lấy hai ngón tay trỏ và giữa kẹp ngón tay cái, cùng đứng thủ thế, nhún nha, nhún nhảy, nhích bên trái, rồi nhích bên phải, chạy vòng vòng lấy thế như múa võ Sơn Đông.

Trong khi đó, bên ngoài các cổ động viên hai phe reo hò inh ỏi và cùng hô to “Đứa nào đánh trước thì được làm Cha. Đứa nào đánh sau thì bị làm Con.” Bỗng nhiên trong chốc lát, hai chàng học sinh còn búng ra sữa: một đứa tự nhiên được làm “Cha”, còn một đứa tự nhiên bị làm “Con”. Thế rồi hai đối thủ thở mạnh, nhào tới, hít qua, hít lại, hít tới, hít lui. Các cổ động viên đẩy hai đối thủ sát gần nhau, rồi sau đó là một màn xáp lá cà, quần thảo vật nhau. Cuối cùng, cả hai ngã lăn kềnh xuống đất. Đến khi người lớn can ngăn được, thì một anh quần áo rách tả tơi, đầu tóc luộm thuộm. Còn một anh thì trầy chân, xước tay, sứt trán, lỗ mũi ăn trầu, cái đầu xỉa thuốc.

Sau đó thì giảng hoà và bắt tay huề nhau. Các nữ sinh đứng xem, được dịp đưa tay che mũi cười mím chi. Riêng, hai nam sinh chỉ một phút bốc đồng, nổi máu anh hùng chứng tỏ ta đây với các nữ sinh về nhà chắc là bị ba má đánh đòn.

Chè Huỳnh thị Ngà đã đem đến bao nhiêu mối tình thuở học trò. Đã có trường hợp hai cô cậu nhờ xe chè xe duyên mà trở nên vợ chồng. Xe chè, đúng là sợi dây tơ hồng cột hai trẻ còn búng ra sữa, ăn chưa no, lo chưa tới.

Hồi còn là học sinh Trung Học Đệ Nhất Cấp Trường Huỳnh Thị Ngà, khi học sinh kéo đến đông, bà chủ xe chè trở tay không kịp, trong khi con gái duy nhất của bà là học sinh Trường Nữ Trung Học Lê Văn Duyệt đi học chưa về để phụ bà một tay . Lúc đó, bà thường nhờ tôi bào đá, rửa ly, mang chè cho khách, thu tiền và thối tiền. Hồi nhỏ, thế mà tôi đã có uy tín về tiền bạc rồi đó,”thủ quỹ bất đắc dĩ.”

Sau khi học sinh về hết. Tôi giúp bà lo thu dọn chiến trường cho lẹ. Bà dúi vào tay tôi năm cắc và thưởng cho tôi một ly đá bào nhận đầy ắp, cho thêm vào một chút xíu nước đường và vài lát chanh muối. Tôi nhắm mắt mơ màng thưởng thức, rồi cứ tưởng như mình đang được lên cõi Thiên Thai.

Ôi! Sao mà hạnh phúc trong tầm tay, “chưa có bao giờ đẹp như hôm nay.”

Sau này, khi trưởng thành bước chân vào đời quân ngũ. Mỗi lần được về phép, tôi cũng bằng mọi cách dành thời gian ghé  thăm quán chè của bà, ít nhất một hay hai lần. Khi ăn xong, tôi cũng đều mua thêm vài bịch chè, đựng trong bao nylon, mang về cho anh em trong nhà cùng thưởng thức. Cũng không quên cầu chúc bà luôn luôn buôn may bán đắt.

Dù trải qua bao nhiêu năm tháng vật đổi, sao dời, vật giá gia tăng, nhưng chất lượng chè Huỳnh Thị Ngà cũng không thay đổi một chút nào hết!

Sau 30 tháng 04, năm 1975, bà bán chè lớn tuổi và cũng bắt đầu mệt mỏi. Bà bàn giao lại cho con gái tiếp tục sự nghiệp. Lúc này khách đến ủng hộ không còn đông như trước, vì người ta còn phải chạy lo cơm, lo gạo hàng ngày, lấy đâu mà dám mơ tưởng đến cháo với chè!

Khoảng đầu năm 2006, tôi có dịp về Sài gòn. Khi ghé ăn chè, cô chủ cho biết “bây giờ bán buôn ế ẩm lắm! Thuế má, vật giá mỗi ngày một gia tăng khủng khiếp, chịu không thấu, chắc là phải giải nghệ thôi!” Rồi một thời gian sau, tôi nghe tin xe chè không còn tồn tại nữa. Tôi thoáng buồn trong giây lát, như mất mát một cái gì quý giá trong đời.

Cuối năm 2009, tình cờ gặp lại cô bán chè tại chợ Tân Định. Nay đã là bà ngoại, bà nội. Cô cho biết không thể tiếp tục bán nữa, vì hết vốn, vì vắng khách, vì bị chính quyền địa phương dẹp lòng lề đường, vì bận bịu con đàn, cháu đống và quá chán nản.

Ngẫm nghĩ lại, xe chè Huỳnh Thị Ngà đã xuất hiện trên đường Trần Nhật Duật, khu Tân Định, thấm thoát được hơn nửa thế kỷ. Xe chè đã đem lại cho bao nhiêu tuổi hồn nhiên, hoa mộng những kỷ niệm đẹp của một thời thơ ngây cắp sách đến trường. Những học sinh đã từng thưởng thức món chè độc đáo Huỳnh Thị Ngà năm nay đã ngoài 60, 70, 80 tuổi. Nếu nghe tin xe chè không còn nữa, chắc là họ cũng sẽ thoáng một chút bâng khuâng, bồi hồi, rung động và nuối tiếc!

Chia tay cô bán chè. Tôi vừa đi vừa khẽ hát nho nhỏ trong buổi chiều có một chút nắng vàng và vài cơn gió thoảng nhẹ :

“Chạnh lòng thương nhớ những phút xưa, phút xưa qua qua rồi!
Lạnh lùng tưởng nhớ bóng dáng ai in sâu trong lòng tôi,
Đường xưa còn đó, nắng vẫn lên, vẫn trăng treo ven đồi.
Mà hình bóng cũ, thiếu trong tôi mỗi khi nghe chiều rơi..”

(Đường Xưa Lối Cũ – Nhạc Sĩ Hoàng Thi Thơ)

 Trần Đình Phước

(San José, California)