Tình bạn giữa Hải và Tôi

Lâm Vĩnh-Thế

Sáng sớm ngày Thứ Sáu 22-9-2023, Trung Tá Nguyễn Thanh Hải, Khóa Không Quân 62C, phi công trực thăng.của Không Lực Việt Nam Cộng Hòa, đã cất cánh bay phi vụ cuối cùng.  Việc ra đi của Hải đã vĩnh viễn khép lại tình bạn trải dài 70 năm (1953-2023) giữa Hải và tôi.

Thời Làm Học Trò

Mùa Thu năm 1953, Hải và tôi cùng đậu kỳ thị tuyển vào Lớp Đệ Thất của Trường Trung Học Petrus Trương Vĩnh Ký.  Vào học Lớp Đệ Thất B6, do tình cờ của định mệnh, hai đứa tụi tôi được xếp ngồi chung bàn với.nhau.  Nửa năm sau, lớp được đổi tên lại là Đệ Thất F, và tên lớp được giữ mãi như thế trong 4 năm ở bậc Đệ Nhứt Cấp: Đệ Thất F (1953-1954), Đệ Lục F (1954-1955), Đệ Ngũ F (1955-1956), và Đệ Tứ F (1956-1957).  Việc ngồi chung bàn của hai đứa tôi không phải chỉ kéo dài trong 4 năm ở Đệ Nhứt Cấp, mà luôn cả 3 năm ở bậc Đệ Nhị Cấp: Đệ Tam A1 (1957-1958), Đệ Nhị A1 (1958-1959), và Đệ Nhứt A1 (1959-1960).  

Ảnh Hải chụp lúc học Lớp Đệ Nhứt A1 Petrus Ký (niên khóa 1959-1960)

Sau đây là danh sách học sinhn Lớp Đệ Lục F (niên khóa 1954-1955) của Trường Trung Học Petrus Trương Vĩnh Ký với tên của Hải ở vị trí số 9, và tên tôi ở số 37:

Trong suốt thời gian học Đệ Nhứt Cấp, Hải và tôi thuộc một nhóm bạn thân gồm tất cả 9 người: “1) Nguyễn Thanh Hải, 2) Nguyễn Trung Hiếu (từ năm Đệ Ngũ, nên không có tên trong danh sách Lớp Đệ Lục F trong hình bên trên), 3) Đinh Xuân Lãm, 4) Võ Văn Minh, 5) Trần Phục, 6) Phan Văn Quang, 7) Dương Xã Tắc, 8) Huỳnh Hữu Thế, và 9), tôi, Lâm Vĩnh Thế.” ^[1]

Mỗi ngày, Hải đạp xe từ nhà ở Thị Nghè sang nhà tôi ở Đakao để đi học chung với tôi.   Hải và tôi luôn luôn có mặt trong những buổi đi chơi chung, hay học tập ôn bài chung của nhóm (để chuẩn bị thi cuối học kỳ) tại nhà Võ Văn Minh.  Cuối năm Đệ Tứ (niên khóa 1956-1957), cả hai đứa tụi tôi đều đậu bằng Trung Học Đệ Nhứt Cấp, và tưu trường niên khóa 1957-1958, tụi tôi cùng học chung Lớp Đệ Tam A1.  Dưới đây là tấm hình chụp chung cả Lớp Đệ Tam A1 với Thầy Trần Huệ (dạy môn Vạn Vật):

Hình chụp chung Lớp Đệ Tam A1 (niên khóa 1957-1958) – Hải và tác giả đứng bên cạnh nhau, hàng thứ 3 từ dưới lên và ở ngay giữa hình, ở vị trí số 4 và số 5 tính từ bên trái qua.

Thời gian này nhóm 9 người bọn tôi bắt đầu có những thay đổi, “Võ Văn Minh rời trường Petrus Ký và ra học Lớp Đệ Tam Trường Trung Học Tư Thục Cửu Long.   Trần Phục rời trường vì thi đậu vào Trường Cán Sự Y Tế, sau 3 năm ra trường và về phục vụ tại Tổng Y Viện Cộng Hòa.  Dương Xã Tắc cũng rời trường vì thi đậu vào Trường Quốc Gia Sư Phạm, Lớp Cấp Tốc, học một năm để ra làm Giáo viên Tiểu học, và được bổ về dạy tại Trường Tiểu Học Bến Lức.  Nguyễn Trung Hiếu vào Trường Võ Bị Thủ Đức, sau đó ra trường, mang lon Chuẩn Úy và được bổ nhiệm về Sư Đoàn 9 ở Miền Tây,” ^[2] bọn tôi ít khi nào còn có dịp tập hợp đây đủ để đi chơi chung với nhau.  Chỉ có Hải, Minh và tôi còn thường gặp nhau, nhứt là vào các buổi tối, ở nhà Hải bên Thị Nghè, nằm chiếu trải trên “thạch bàn” ngoài vườn, đấu láo, uống nước trà và ăn kẹo đậu phộng do má của Hải cung cấp.        

Cuối năm Đệ Nhị, cả Hải và tôi đều đậu Tú Tài I, và tựu trường của niên khóa 1959-1960 cả hai đứa tôi đều lên Lớp Đệ Nhứt A1 để chuẩn bị thi Tú Tài II.  Cuối niên khóa đó, tôi đậu Tú Tài II và đậu luôn kỳ thi tuyển vào năm thứ nhứt của Ban Sử Địa, Trường Đại Học Sư Phạm Sài Gòn.  Hải thi rớt cả 2 khóa Tú Tài II của năm 1960.  Năm sau Hải ghi danh theo học lớp luyện thi Tú Tài II dành cho tráng niên vào ban đêm do Hội Bình Dân Giáo Dục tổ chức tại Trường Nữ Tiểu Học Đakao trên đường Phan Đình Phùng.  Thỉnh thoảng Võ Văn Minh và tôi, cứ khoảng 8 giờ tối, đạp xe đến trường, rũ Hải bỏ học đêm đó và đi uống cà phê với tụi tôi tại quán cà phê Hà Nội trên đường Bonard ở Sai Gòn.  Hè năm 1961, Hải đậu Tú Tài II.  Qua năm sau, 1962, Hải quyết định tình nguyện vào Không Quân.

Thời Đã Ra Đi Làm Việc

Lúc đó tôi đang học năm thứ hai, Ban Sử Địa, Trường Đại Học Sư Phạm Sài Gòn, và dấu không cho Mẹ tôi biết, tôi quyết định cùng với Hải, làm đơn tình nguyện vào Không Quân, Khóa 62C.  Hai đứa tụi tôi đều qua được cuộc khám sức khỏe rất cam go của Không Quân, và đang chờ được đưa ra Nha Trang để học quân sự cơ bản và Anh Văn tại Trung Tâm Huấn Luyện của Không Quân để chuẩn bị đi Hoa Kỳ học lái máy bay.   Chẳng biết vì lý do nào, Mẹ tôi biết được chuyện tôi bỏ học Đại Học Sư Phạm và tình nguyện vào Không Quân.  Mẹ tôi kêu tôi về nói chuyện.  Trong lúc rầy la tôi, Mẹ tôi đã khóc rất nhiều vì lo sợ cho tôi.  Tôi vẫn còn nhớ lời nói của Mẹ như sau: “bao nhiêu người muốn được vào học Đại Học Sư Phạm, còn con đã đậu rồi lại bỏ đi, đi làm cái chuyện nguy hiểm “ăn cơm dưới đất mà làm việc trên Trời.”  Mẹ chỉ còn con là con trai ở đây.  Con muốn Mẹ lo sợ tới chết hay sao?!! ”  Tôi thương Mẹ quá và đành phải hủy bỏ chuyện vào Không Quân, trở về Trường Đại Học Sư Phạm tiếp tục học và ra trường vào Hè năm sau.   Sau khi ra trường, tôi làm đám cưới với cô Võ Thị Nhơn Nghĩa, em gái duy nhứt của Võ Văn Minh, và Hải là người bạn thân nhứt nhưng lai không có mặt trong đám cưới vì Hải đang học lái máy bay tại Hoa Kỳ.  Tôi được Nha Trung Học, thuộc Bộ Giáo Dục, bổ nhiệm vào ngạch Giáo Sư Trung Học Đệ Nhị Cấp, và nhiệm sở đầu tiên của tôi là Trường Trung Học Công Lập Kiến Hòa.  Sau ba năm dạy học ở Kiến Hòa, 1963-1966, tôi được thuyên chuyển về Trường Trung Học Kiểu Mẫu Thủ Đức, và đến năm 1971 thì tôi được Cơ quan Viện Trợ Mỹ (USAID = United States Agency for International Development) cấp học bổng đi du học trong hai năm (1971-1973) về ngành Thư Viện Học tại Viện Đại Học Syracuse, thuộc tiểu bang New York.

Hè 1964, Hải tốt nghiệp khóa huấn luyện phi công trực thăng tại Hoa Kỳ, và mang đôi cánh bạc về nước phục vụ trong Phi Đoàn Trực Thăng 217 Thần Điểu, Không Đoàn 64 Chiến Thuật, Sư Đoàn 4 Không Quân tại Cần Thơ (vào năm 1970, Phi Đoàn Trưởng là Thiếu Tá Trương Thành Tâm, gốc sỉ quan Khóa 16, Võ Bị Đà Lạt).  Tháng 5-1970, lúc đó đang mang cấp bậc Đại Úy, Hải đã đích thân chỉ huy một phi hành đoàn tham gia phị vu trực thăng võ trang đầu tiên của Không Lực VNCH trong cuộc hành quân sang Kampuchia.^[3]   Sau đó, Hải được cử làm Phi Đoàn Phó cho Phi Đoàn 217.  Hai năm sau, Hè 1972, Hải thăng cấp lên Thiếu Tá, và được đề cử làm Sĩ Quan Liên Lạc, trông coi một nhóm sinh viên sĩ quan phi công VNCH đang học bay trực thăng tại tiểu bang Georgia, Hoa Kỳ.  Trong thời gian ở Georgia, Hải thường liên lạc với tôi lúc đó đang theo học chương trình cao học về Thư Viện Học tại Viện Đại Học Syracuse, tiểu bang New York.  Năm 1973, cả Hải và tôi đều về nước, tôi làm việc cho Đại Học Sư Phạm Sài Gòn và Đại Học Vạn Hạnh, còn Hải phục vụ tại Bộ Tư Lệnh Không Quân ở Tân Sơn Nhứt, và thăng cấp lên Trung Tá, phụ trách Khối An Phi của Bộ Tư Lệnh.  Sau ngày 30-4-1975, cả Hải và tôi đều kẹt lại ở Sài Gòn.  Trước khi đi trình diện học tập cải tạo vào giữa tháng 5-1975, theo lệnh của Ban Quân Quản T/P Hồ Chí Minh, nhóm bạn thân 9 người của bọn tôi từ thời học Đệ Nhứt Cấp ở Trường Petrus Ký, lúc đó có mặt tại Sài Gòn chỉ còn 5 người, Phục, Lãm, Hải, Minh và tôi, kéo nhau đi nhậu một trận để chia tay tại quán Thanh Tuyền trên đường Nguyễn Cư Trình, gần bến xe đò Miền Đông.  Cứ tưởng là xa nhau vài tháng thôi, đâu ngờ đến 17 năm sau mới được gặp lại nhau tại Hoa Kỳ vào Mùa Thu của năm 1992.

Tình Bạn Tiếp Nối Tại Hải Ngoại

Tháng 9-1981, tôi mang gia đình rời Việt Nam đi định cư tại Canada do Anh Tư tôi bảo lãnh.  Từ tháng 8-1984, sau khi nhận được một công việc làm rất tốt tại thành phố Hamilton, Ontario với một cơ quan liên bang chuyên cung cấp thông tin về an toàn lao động (Canadian Centre for Occupational Health and Safety, CCOHS = Centre canadien d’hygiène et de sécurité au travail, CCHST), đời sống của gia đình tôi từ từ được ổn định.  Cũng trong thời gian này, tại Việt Nam, các cựu sĩ quan cấp tá của Quân Lực VNCH, đã học tập cải tạo trên 10 năm ngoài Bắc lần lượt được thả về.  Võ Văn Minh đã tập hợp được một số bạn cựu học sinh Lớp Đệ Tứ F (niên khóa 1955-1956) của Trường Petrus Ký, trong đó có Hải, đến nhà chung vui trong một buổi nhậu.  Tôi rất vui mừng khi nhận được ảnh bửa nhậu đó do Minh gởi qua:

Buổi nhậu ở nhà Võ Văn Minh, từ trái qua là các bạn: Nguyễn Văn Phới, Hà Kim Phước, Nguyễn Thanh Hải, Võ Văn Minh, Phan Văn Long, Phan Văn Quang, và Đinh Xuân Lãm.

Sau đó, kể từ năm 1990, Chính phủ Mỹ cho thực hiện Chương Trình HO để giúp các cựu sĩ quan QLVNCH được đi định cư ở Mỹ.  Với cấp bậc Trung Tá, và đã bị tù cải tạo hơn 10 năm ở ngoài Bắc, Hải có ưu tiên khá cao nên đã được xếp vào danh sách HO 4 và sang đến Mỹ năm 1992, định cư tại thành phố Lansing, tiểu bang Michigan, gần biên giới với Canada.  Được tin tôi rất vui mừng vì 2 lý do: 1) Tại Lansing đã có gia đình của Huỳnh Hữu Hân, một bạn học khá thân của cả Hải và tôi trong ba năm ở Đệ Nhị Cấp Trường Petrus Ký, đã định cư ở đó từ 1975, chắc chắn sẽ có thể giúp đở gia đình Hải trong bước đầu ở Mỹ; 2) Lansing lại khá gần Hamilton nên tôi sẽ có thể đi thăm Hải khá dễ dàng.  Lập tức tôi gởi sang cho Hải một ít tiền và sau đó, cùng với bà xã tôi, lái xe qua Lansing thăm vợ chồng Hải.  Sau đó Hải và tôi liên lạc với nhau rất thường xuyên qua điện thoại.  Mấy năm sau, được tin vợ chồng Hải đã mua được nhà, vợ chồng tôi lại sang thăm để mừng nhà mới.  Năm sau nữa, Nguyễn Trung Hiếu cũng sang được Mỹ theo diện HO và, may mắn thay, cũng lại định cư tại Lansing.  Tôi lái xe sang thăm Hải và Hiếu và có được một buổi nhậu tay ba tại nhà Hải như trong tấm ảnh sau đây:

Buổi nhậu với Hải và Hiếu tại nhà Hải ở Lansing.

Hè 2007, vợ chồng tôi làm đám cưới cho Trung, con trai nhỏ của tụi tôi, và chúng tôi đã gởi thiệp mời vợ chồng Hải.  Vợ chồng Hải đã sang Hamilton để dự đám cưới như trong tấm ảnh bên dưới đây:

Ảnh tiệc cưới của con trai tôi, vợ chồng Hải ở vị trí số 2 và 3, hàng ngồi, từ trái qua.

            Sau đám cưới, vợ chồng Hải còn ở lại Hamilton chơi với vợ chồng tôi thêm vài ngày.  Chúng tôi đã đi thăm vườn hoa nổi tiếng Royal Botanical Garden của Hamilton và chụp chung với nhau tấm ảnh sau đây:

Hải và tôi tại vườn hoa Royal Botanical Garden ở Hamilton, Hè 2007.

Năm năm sau, 2012, được tin gia đình Hải sắp dọn nhà sang California, vợ chồng tôi đã lái xe sang thăm vợ chồng Hải.  Chúng tôi ở chơi với vợ chồng Hải 3 ngày.  Đêm cuối, trước khi vợ chồng tôi trở về Canada, vợ chồng Hải đã đải vợ chồng tôi món cá nướng cuốn bánh trang rau sống ngon quá xá, và chúng tôi đã có được một bửa com tối ngon lành, đậm hương vị quê hương, và đậm tình bạn thân thiết, nhưng thật không ngờ đó là những giờ phút cuối cùng Hải và tôi còn được ngồi bên nhau như trong tấm ảnh bên dưới đây:  

Vợ chồng Hải và vợ chồng tôi tại bàn ăn ở nhà Hải.

Sau khi vợ chồng Hải dọn nhà sang Modesto, Bắc California, tụi tôi không còn có dịp gặp nhau nữa, chỉ thỉnh thoảng gọi điện thoại thăm nhau thôi.  Cả 2 đứa tụi tôi đều đã bước vào tuổi “thất thập cỗ lai hy” hết rồi, và sức khỏe mỗi năm một yếu thêm nhiều.  Tháng 3-2018, tôi nghĩ đã đến lúc phải ghi lại nhưng kỷ niệm của thời niên thiếu của bọn tôi nên đã viết bài “Nhớ về nhóm bạn thân các năm Đệ Nhứt Cấp tại Trường Trung Học Petrus Trương Vĩnh Ký.”  “Sau khi viết xong bài viết này tôi đã in ra và gởi đến 4 người bạn còn tại thế và đang sống tại Hoa Kỳ: Hải, Hiếu, Phục và Quang.  Hiếu và Quang đã điện thoại báo tin cho hay nhận được bài viết và tụi tôi lại được dịp cùng nhau nhắc lại các kỷ niệm ngày trước.  Chờ mãi không thấy Hải và Phục báo tin gì cả, tôi đâm nghi và lo.  Tôi gọi điện thoại thì mới hay cả Hải và Phục đều có vấn đề sức khỏe và ra vô nhà thương mấy lần rồi.  Đầu tháng 12-2018, tôi lại gọi điện thoại thăm Phục và được bà xã Phục cho biết không còn hy vọng nữa, và gia đình đã chuẩn bị mọi việc, kể cả tinh thần.  Ngày 21-12-2018, Phục vĩnh viễn ra đi.  Tôi lại mất thêm một người bạn thân nữa.” ^[4]

Trong thời gian 5 năm vừa qua, Hải đã bị tai biến mạch máu não vài lần, cùng với căn bệnh ung thư phổi, sức khỏe Hải ngày càng kém.  Giữa tháng 9-2023, bà xã Hải gọi cho tôi để báo tin là Hải đã nằm một chổ rồi.  Với tuổi 82, và đôi chân rất yếu, tôi đã lâm vào cảnh “lực bất tòng tâm,” muốn đi thăm Hải lắm mà đành chịu không thể đi được. 

Thay Lời Kết

Bây giờ Hải đã thanh thản ra đi vào Cõi Vĩnh Hằng, để gặp lại những người bạn thân trong nhóm 9 người của bọn tôi thời Trung Học Đệ Nhứt Cấp ở Trường Trung Học Petrus Trương Vĩnh Ký: Dương Xã Tắc (ra đi năm 1965), Huỳnh Hữu Thế (ra đi năm 2006), Đinh Xuân Lãm (ra đi năm 2011), Trần Phục và Võ Văn Minh (cùng ra đi năm 2018).  Hải ơi, rồi một ngày nào đó, tôi, (cũng như Nguyễn Trung Hiếu và Phan Văn Quang) sẽ gặp lại bạn và tất cả moi người.  Bạn Chờ Tôi Nha.

Ghi Chú:

1. Lâm Vĩnh Thế.  Nhớ về nhóm bạn thân các năm Đệ Nhứt Cấp tại Trường Trung Học Petrus Trương Vĩnh Ký, tải liệu trực tuyến có thể đọc toàn văn trong Trang Web Tuyển Tập Vĩnh Nhơn Lâm Vĩnh Thế tại địa chỉ Internet sau đây:NhoVeNhomBanThanDeNhutCapPetrusKy.docx – Google Docs
2. Lâm Vĩnh-Thế, tài liệu trực tuyến,đã dẫn bên trên..
3. Trương Thành Tâm.  Phi vụ trực thăng võ trang đầu tiên của Không Lực VNCH, tài liệu trực tuyến, có thể đọc toàn văn trong Trang Web Dòng sông cũ tại địa chỉ Internet sau đây: KQ Trương Thành Tâm – Phi vụ trực thăng võ trang đầu tiên của Không Lực VNCH – dòng sông cũ (wordpress.com)
4. Lâm Vĩnh-Thế, tài liệu trực tuyến đã dẫn bên trên.